Δεμάτι

Η κοινότητα «Δεμάτιον» αναγνωρίστηκε  αρχικά με την ονομασία «Δεμάτι» με μοναδικό συνοικισμό και έδρα της το «Δεμάτι». Η κοινότητα, με το Δ. 2.6. 1926 (Φ.Ε.Κ. Α 199/1926), καταργήθηκε και προσαρτήθηκε στην κοινότητα «Λιάπη» (αργότερα Ιτέα), ενώ με το Δ. 10.9.1926 (Φ.Ε.Κ. Α 356/1926) αναγνωρίστηκε εκ νέου ως κοινότητα. Στη συνέχεια, στις 16 Οκτωβρίου 1940, καθιερώθηκε ως επίσημη ονομασία του συνοικισμού και της κοινότητας ο τύπος «Δεμάτιον». Στις 19 Μαρτίου 1961 αναγνωρίστηκαν και προσαρτήθηκαν στην κοινότητα οι συνοικισμοί: «Αγία Βαρβάρα», «Άγιος Γεώργιος», «Βουτανσαίοι», «Μηλιωτάδες».

Με το Π.Δ. 156/20.3.1985 (Φ.Ε.Κ. Α 56/1985) ο συνοικισμός «Βουτανσαίοι» ορίστηκε έδρα της κοινότητας.

Ο Αν. Δ. Βλαχόπουλος μας πληροφορεί πως Δεμάτης υπήρξε αξιωματούχος χριστιανός σπαχής, μπουλούκμπασης, που δεν ασπάστηκε το μουσουλμανισμό. Οταν αποστρατεύτηκε έλαβε αντί αποζημίωσης  την τοποθεσία για ιδιοκτησία του.

Συμφωνα με τον Ι. Μάνθο παλαιότερα το χωριό Δεμάτι «… ήταν απο τα πιο συγκεντρωμένα της περιφέρειας, με δρόμους και στενά σοκάκια. Τουτο φανερώνει και η ονομασία του «Δεμάτι» γιατι και η λέξη «δεμάτι» ειναι υποκοριστικό του «δέμα». Κατά συνέπεια και η ονομασία του μας φανερώνει ενα άθροισμα, μια οργανωμένη ομάδα ανθρώπων, μια συγκέντρωση…» Προσθέτει επίσης πως «… κατ’ άλλους, λέγεται οτι επειδή οι κάτοικοι ήταν δεμένοι εναντίον των εχθρών τους πήρε και το χωριό την ονομασία του…»

Ο Κ. Ευ. Οικονόμου θεωρεί οτι το τοπωνύμιο ειναι «…κυριώνυμο και προέρχεται ή απο το αλβανικό κύριο όνομα Demat (και Dem) απ’ όπου τα ελληνικά επώνυμα Ντέμος και Δέμος με λόγιο εξελληνισμό ή απο το ελληνικό επώνυμο Δεμάτης …» και συμπληρώνει πως το επώνυμο Δεμάτης ειναι δυνατό να προέρχεται ή απο το αλβανικό Demat ή απο το ουσιαστικό δεμάτι. Για το αλβανικό κύριο  όνομα Demat υποστηρίζει οτι «… προέρχεται απο το αλβανικό Dem (<dem και έναρθρα dem-I «το μοσχάρι») + την αλβανική κατάληξη –at, με την οποία σχηματίζονται εθνικά, αλλά και ονόματα που δηλώνουν το γένος, την πατριά…» Τονίζει  επίσης πως αποκλίνει στην αλβανική προέλευση του κυριωνύμου τοπωνυμίου, σημειώνοντας την έντονη αλβανική επίδραση στα τοπωνύμια της περιοχής στην οποία βρίσκεται το χωριό.

Ο Χ. Αγγέλης για την ονομασία του χωριού πιθανολογεί πως «… Ίσως οι πρώτοι που ήρθαν εδώ ήθελαν να είναι σύμφωνοι με ότι κάνουν και λέγουν και είπαν τη λέξη να είμαστε δεμένοι όλοι μαζί και έμεινε «δεμένοι» και αργότερα «Δεμάτι»  …»