Τη μνήμη τριών Κρητών εθελοντών, οι οποίοι έδωσαν τη ζωή τους για την απελευθέρωση της περιοχής από τον τουρκικό ζυγό κατά τον απελευθερωτικό αγώνα 1912-1913, τίμησαν ανήμερα της εορτής της Αγίας Μαρίνας ο Δήμος Ζαγορίου, φορείς και κάτοικοι της Τοπικής Κοινότητας Δεματίου.
Προ του μνημείου, στον αύλειο χώρο της εκκλησίας της Αγίας Μαρίνας Δεματίου, τελέστηκε μετά την θεία λειτουργία για την εορτή επιμνημόσυνη δέηση παρουσία τεσσάρων ιερέων, τοπικών αρχών και πλήθους πιστών που αψήφησαν τις κακές (βροχή και κρύο) καιρικές συνθήκες.
Στεφάνια κατέθεσαν, ο Δήμαρχος Ζαγορίου Βασίλης Σπύρου, ο πρόεδρος της Τ.Κ Δεματίου Χρήστος Ζιάβρας και εκπρόσωπος του Εξωραϊστικού-Πολιτιστικού Συλλόγου Δεματίου «Ο Άγιος Νικόλαος». Μετά το προσκλητήριο νεκρών οι παρευρισκόμενοι έψαλλαν τον Εθνικό Ύμνο.
Στον σύντομο χαιρετισμό του, ο επί σειρά ετών πρόεδρος του Εξωραϊστικού Συλλόγου και πρώην Διευθυντής της Νεφρολογικής Κλινικής του νοσοκομείου «Χατζηκώστα», Μιχάλης Παππάς αναφέρθηκε στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο και στον αγώνα για την απελευθέρωση της περιοχής και συνολικά των Ιωαννίνων και της Ηπείρου, κάνοντας ιδιαίτερη αναφορά στην μεγάλη συνεισφορά του Σώματος Κρητών Εθελοντών, όπως και των Γαριβαλδινών με τη θυσία του ποιητή Λορέντζου Μαβίλη στο Δρίσκο.
Για τα τρία παλικάρια που έπεσαν ηρωικά στις 21 Δεκεμβρίου 1912 στο χώρο της εκκλησίας της Αγίας Μαρίνας, μετά την απελευθέρωση του Μετσόβου και στην πορεία προς τα Γιάννενα, δεν υπήρχαν μέχρι πρότινος στοιχεία.
Φέτος η τελετή στη μνήμη τους συνοδεύτηκε από το άκουσμα των ονομάτων των δυο εκ των τριών. Μετά από επίπονη έρευνα του Δήμου Ζαγορίου βρέθηκαν στοιχεία για δυο από τους Κρήτες ήρωες.
Όπως ανέφερε στην ομιλία του ο κ. Παππάς πρόκειται για τον Εμμανουήλ Γ. Ξυλούρη από τον Μυλοπόταμο και τον Νικόλαο Σ. Δρυγιαννάκη από το Αρμάνι. Ο Δήμος συνεχίζει την προσπάθεια για να βρει στοιχεία και για τον τρίτο πεσόντα.
Το μνημείο για τους τρεις Κρήτες εθελοντές έχει ανεγερθεί από το 1938 με δαπάνες Δεματιωτών, όπως αναγράφεται σε σχετική πλάκα.
Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν ακόμη, οι αντιδήμαρχοι Ζαγορίου Αγγελική Ράπτη και Γιάννης Μητσόπουλος, ο δημοτικός σύμβουλος Ηλίας Κίτσιος, η πρόεδρος του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Κατερίνα Νόλλα, ο πρόεδρος της Τ.Κ Πέτρας Κ. Παπαγιάννης, εκπρόσωποι φορέων του Δεματίου και δεκάδες προσκυνητές από τα γύρω χωριά που αψήφησαν την κακοκαιρία.
